Ρίμινι 1, 124 62, Χαϊδάρι
Τηλ: +30 210 5831525, Fax: +302105832153
ΠΓΝ ΑΤΤΙΚΟΝ
Δ/ντής: Καθηγητής Ε.Ι. Μποβιάτσης
Ανευρύσματα Εγκεφάλου
Το ανεύρυσμα είναι ένα εξόγκωμα "σαν ένα μπαλόνι" σε ένα αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο. Συχνά μοιάζει με ένα μούρο που κρέμεται από ένα κλαδί, στην προκειμένη περίπτωση ένα αγγείο. Ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου μπορεί να σπάσει, προκαλώντας αιμορραγία στον εγκέφαλο (αιμορραγικό εγκεφαλικό).
Η ακριβής αιτία δημιουργίας των ανευρυσμάτων δεν είναι γνωστή. Γενετικοί, ανατομικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες εχουν ενοχοποιηθεί στη γένεση των ανευρυσμάτων: Ορισμένα γενετικά σύνδρομα (Ehlers-Danlos, σύνδρομο Marfan κά) συνδυάζονται με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ανευρυσμάτων, ενώ και η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει αρκετά σημαντικό ρόλο. Ανατομικές παραλλαγές των αρτηριών του εγκεφάλου οι οποίες δημιουργούν κατά τόπους υψηλές πιέσεις στο τοίχωμα των αγγείων, φλεγμονές (ιδαίτερα κάποιες αγγειϊτιδες), η πολυκυστική νόσος των νεφρών είναι μερικές ακόμα αιτίες. Προδιαθεσικοί παράγοντες είναι το κάπνισμα, η αρτηριακή υπέρταση και η ηλικία άνω των 60 ετών. Η ακριβής συχνότητα με την οποία εμφανίζονται τα εγκεφαλικά ανευρύσματα δεν είναι γνωστή, ωστόσο θεωρείται ότι αφορά περίπου 3-6% του πληθυσμού.
Τα περισσοτερα ανευρύσματα είναι ασυμπτωματικά και ανακαλύπτονται τυχαία, στα πλαίσια κατά κανόνα μιας μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου η οποία γίνεται για κάποιον άλλο λόγο. Ανάλογα όμως με το μέγεθοςκαι τη θέση του ανευρύσματος μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα όπως: πονοκέφαλοι, πόνος ή μούδιασμα προσώπου, διαταραχές οράσεως ή διπλωπία απο παράλυση κάποιου εγκεφαλικού νέυρου. Αν το ανεύρυσμα ραγεί (σπάσει) τότε οι ασθενείς έχουν αιφνίδια και έντονη κεφαλαλγία (οι ασθενείς συχνά περιγράφουν τον πονοκέφαλο σαν το χειρότερο της ζωής τους), πόνος στον αυχένα, ναυτία και εμέτους ή και απώλεια συνείδησης.
Διάγνωση:
Η αρχική διάγνωση γίνεται κατά κανόνα με τη βοήθεια της αξονικής ή μαγνητικής Τομογραφίας, συχνά με τη λήψη ειδικών ακολουθιών στις οποίες αναδεικνύονται καλύτερα τα αγγεία του εγκεφάλου (αξονική και μαγνητική τομογραφία αντίστοιχα). Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις όπου η υποψία ύπαρξης ραγέντος ανευρύσματος είναι μεγάλη αλλά η αξονική ή μαγνητική τομογραφία δε δείχνουν ανεύρυσμα, μπορεί να χρειαστεί παρακέντηση της σπονδυλικής στήλης (οσφυονωτιαία παρακέντηση) και λήψη εγκεφαλονωτιαίου υγρού για έλεγχο παρουσίας ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η εξέταση-κλειδί στην περίπτωση των εγκεφαλικών ανευρυσμάτων είναι η Ψηφιακή Αγγεογραφία Εγκεφάλου (Digital Subtraction Angiography/DSA) η οποία θα επιτρέψει την απεικόνιση του ανευρύσματος με ακρίβεια και θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τις μετέπειτα θεραπευτικές στρατηγικές.
Αξονική Αγγειογραφ ία εγκεφάλου (CTA) δείχνει ανεύρυσμα τις περιμεσολοβίου αρτηρίας (κίτρινο βέλος).
Ψηφιακή Αφαιρετική Αγγειογραφία εγκεφάλου (DSA) δείχνει ανεύρυσμα τις περιμεσολοβίου αρτηρίας. Η αγγειογραφία είναι δυναμική εξέταση και δίνει πληροφορίες για τη μορφολογία του ανευρύσματος αλλά και συνολικά την αιμάτωση του εγκεφάλου. Οι πληροφορίες αυτές βοηθάνε το νευροχειρουργό ή τον επεμβατικό νευροακτινολόγο να αποφασίσει την κατάλληλη θεραπεία.
Θεραπεία:
Η απόφαση ως προς το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου, όταν αυτό αποτελεί τυχαίο εύρημα, είναι σύνθετη και εξαρτάται απο πολλούς παράγοντες, μεταξύ άλλων το μέγεθος του ανευρύσματος, τη θέση του, το σχήμα του, το οικογενειακό ιστορικό και την ηλικία του ασθενούς. Μερικά μικρά ανευρύσματα δε χρειάζονται άμεσης αντιμετώπισης και η απλή παρακολούθηση (κατά κανόνα με Μαγνητική Τομογραφία / Αγγειογραφία Εγκεφάλου σε τακτά χρονικά διαστήματα) είναι αρκετή. Όταν ένα ανεύρυσμα πρέπει να αντιμετωπιστεί, αυτό γίνεται κατά κανόνα με έναν απο τους ακόλουθους δύο τρόπους:
1. Χειρουργική απολίνωση (Clipping) του ανευρύσματος
2. Ενδαγγειακός αποκλεισμός (endovascular treatment) του ανευρύσματος.
Στην περίπτωση του χειρουργείου, το οποίο γίνεται με ολική νάρκωση και απαιτεί νοσηλεία 7 ημερών κατά μέσο όρο, τοποθετείται ένα clip στη συμβολή του αγγείου με το ανεύρυσμα, διακόπτοντας έτσι τη ροή αίματος στο ανεύρυσμα. Η ενδαγγειακή θεραπεία γίνεται επίσης με ολική νάρκωση και απαιτεί νοσηλεία συνήθως 3 έως 5 ημερών. Στην περίπτωση αυτή ένας καθετήρας προωθείται απο τη βουβωνική χώρα έως το ανεύρυσμα και εν συνεχεία τοποθετούνται σπειράματα (coils) εντός του ανευρύσματος, οδηγώντας έτσι τελικά στη θρόμβωσή του.
Και οι 2 αυτές μέθοδοι είναι αποτελεσματικές και -σε έμπειρα χέρια- ασφαλείς για τη θεραπεία ενός ανευρύσματος, έχουν η καθεμία πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αλλά και ιδιαίτερες ενδείξεις. Ο νευροχειρουργός θα συνεκτιμήσει όλες τις παραμέτρους και θα επιλέξει μαζί με τον ασθενή την καταλληλότερη θεραπεία.
Ενδαγγειακός αποκλεισμός ανευρύσματος με τη βοήθεια σπειραμάτων
Χειρουργική απολίνωση ανευρύσματος με τη βοήθεια clip.
Αριστερή εικόνα: Βαριά Υπαραχνοειδής Αιμορραγία σε ασθενή 67 ετών. Μεσαία εικόνα: Η Αξονική Αγγειογραφία Εγκεφάλου αναδεικνύει ραγέν ανεύρυσμα της πρόσθιας αναστομωτικής αρτηρίας. Δεξιά εικόνα: Χειρουργική απολίνωση του ανευρύσματος (Clipping) εντός 24 ωρών. (Αρχείο Λ. Σταυρινού)